سرطان دهانه رحم و نقش ویروس HPV

دهانه رحم یا سرویکس به انتهای تحتانی و باریک رحم گفته می‌شود و ناحیه واژن را به قسمت فوقانی رحم متصل می‌کند. تقریبا تمامی موارد سرطان دهانه رحم متعاقب آلودگی با ویروس HPV ایجاد می‌شود. اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود به میزان قابل توجهی قابل پیشگیری و درمان است. در گذشته سرطان دهانه رحم جزو شایع‌ترین عوامل مرگ و میر ناشی از سرطان در بانوان بشمار می‌آمد، اما در چهل سال گذشته میزان مرگ و میر ناشی از این بدخیمی به دلیل انجام برنامه غربالگری پاپ اسمیر کاهش چشمگیری نشان می‌دهد. بر اساس آماری که در سال 2012 در ایالات متحده منتشر شده تعداد 12042 مورد جدید ابتلا به این سرطان گزارش شده و مرگ ناشی از این بدخیمی در همین سال 4074 مورد اعلام شده است.

ویروس HPV چیست؟

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) شایع‌ترین عفونتی است که از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کند. شیوع HPV به میزانی است که تقریبا تمامی زنان و مردانی که دوره‌ای از زندگی‌شان که از نظر جنسی فعالند به آن مبتلا می‌شوند. HPV  انواع مختلفی دارد. برخی از آنها در پیدایش بیماری‌هایی چون زگیل تناسلی و ضایعات سرطانی نقش دارند.

ویروس HPV شیوع بالایی دارد. بیش از یکصد نوع HPV وجود دارد اما فقط برخی از انواع آن منجر به سرطان می‌شوند. اکثر افرادی که فعالیت جنسی دارند در معرض آلودگی با HPV قرار می‌گیرند، اما شاید هرگز از این موضوع مطلع نشوند چرا که آلودگی با این ویروس غالبا علائمی ایجاد نمی‌کند. به عبارتی آلودگی با HPV در بیشتر موارد خود بخود از بین می‌رود بدون اینکه عارضه‌ای از خود بجا گذارد. اما چنانچه HPV خودبخود محو نشود می‌تواند منجر به زگیل تناسلی (آلودگی با HPV کم خطر) و سرطان (آلودگی با HPV پر خطر) گردد. زگیل‌های تناسلی به صورت برآمدگی ریز منفرد و یا مجموعه‌ای از این برآمدگی‌ها تظاهر پیدا می‌کنند. آنها می‌توانند کوچک و یا بزرگ باشند، برآمده یا صاف و حتی به شکل گل کلم باشند.

انواع پر خطر ویروس HPV

بدنبال اطلاع پزشک از مثبت شدن تست HPV، ممکن است به انجام آزمایش تکمیلی به منظور پی بردن انواع پر خطر این ویروس توصیه شوید. سه نوع HPV (انواع 16،18 و 45) شایع‌ترین نوع مرتبط با سرطان دهانه رحم می‌باشند. تعداد اندکی از بانوان که تست HPVشان مثبت شده ممکن است به این سه نوع مبتلا شده باشند. اگر نتیجه تست تکمیلی شما بیانگر ابتلا به انواع پر خطر باشد نشانه ابتلا به سرطان سرویکس (دهانه رحم) نیست، فقط شما را از احتمال پیدایش بدخیمی در آینده مطلع می‌کند. ممکن است پزشک شما در این مواقع به جهت اطمینان از ناحیه دهانه رحم نمونه بردای کند. با در نظر گرفتن کلیه نکات بیان شده بهترین راه از پیگیری ابتلا به سرطان سرویکس یافتن تغییرات اولیه سلولی مرتبط با بدخیمی می‌باشد.

HPV چگونه انتقال پیدا می‌کند؟

ویروس از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و احتمال انتقال آن در هر گونه رابطه جنسی وجود دارد. انتقال این ویروس حتی بدون اینکه علائم واضحی در فرد آلوده دیده شود هم وجود دارد. علائم آلودگی با این ویروس ممکن است سال‌ها پس از مواجهه با آن بروز پیدا کند، اما غالبا تخمین زمان و مسیر آلودگی قابل ردیابی نیست.

شیوع HPV

در ایران آمار دقیقی مرتبط با شیوع HPV در دسترس نیست. اما مطابق با آمار و مطالعاتی که در ایالات متحده صورت گرفته حدود 79 میلیون نفر در آمریکا هم اکنون آلوده به این ویروس هستند و سالانه در حدود 14 میلیون نفر برای اولین بار آلودگی با این ویروس را تجربه می‌کنند. حدود 360 هزار نفر در هر سال به زگیل تناسلی مبتلا می‌شوند و بیش از 11 هزار مورد سرطان دهانه رحم در هر سال تشخیص داده می‌شود.

چطور می‌توان از آلودگی با HPV اجتناب کرد؟

1. تزریق واکسن

2. مبادرت به انجام تست‌های دوره‌ای و منظم پاپ اسمیر و HPV

چنانچه این دو تست به طور همزمان انجام شود اطلاعات کاملی راجع به سلامت دهانه رحم به شما و همچنین پزشکتان خواهد داد:

·        تست پاپ اسمیر جهت غربالگری سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد و تغییرات سلولی ناحیه سرویکس را نشان می‌دهد که بعضا می‌تواند مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) باشد.

·        اگر بین سنین 21 تا 29 سال هستید و نتیجه تست پاپ اسمیر شما غیر قابل تفسیر و یا غیر طبیعی است انجام تست HPV توصیه می‌شود. چنانچه بالای 30 سال هستید، انجام همزمان پاپ اسمیر و تست HPV توصیه می‌گردد حتی اگر نتیجه تست پاپ اسمیرتان طبیعی باشد.

·        اگر پاپ اسمیر شما منفی اما تست HPV شما مثبت گزارش گردد پزشک معالج ممکن است شما را با دقت بیشتری تحت نظر داشته باشد. به یاد داشته باشید که اکثریت قابل توجه آلودگی‌های HPV خودبه خود از بین می‌روند، بنابراین نتیجه مثبت تست HPV به معنی ابتلا بدخیمی دهانه رحم نمی‌باشد.

·        عفونت‌های HPV در بانوان سنین 20 تا 25 سال شایع‌تر است، با این وجود سرطان دهانه رحم در این گروه سنی نادر است. پزشک شما پس از سی سالگی می‌بایستی از وضعیت آلودگی با ویروس HPV مطلع باشد چرا که آلودگی با انواع پر‌خطر این ویروس شما را در معرض پیدایش  سرطان دهانه رحم قرار خواهد داد. منفی بودن تست HPV بیانگر این موضوع است که احتمال ابتلا به این بدخیمی در شما بسیار اندک است.

اگر تست HPV مثبت شد چه باید کرد؟

همانطور که گفته شد اکثر زنان و مردان در دوران فعالیت جنسی در معرض HPV قرار می‌گیرند. احتمال ابتلا به این ویروس حتی در افرادی که فقط یک شریک جنسی دارند هم وجود دارد. ابتلا به HPV در هر کدام از شریک‌های جنسی (زن یا مرد) نشانه برقراری رابطه‌ای دیگر نمی‌باشد. در بسیاری موارد پیگیری مسیر ابتلا به ویروس امکان‌پذیر نیست و مواجهه با این ویروس می‌تواند سال‌ها پیش از بروز علائم اتفاق افتاده باشد.

غالبا آلودگی با ویروس HPV به خودی خود بدون اقدام درمانی خاصی از بین می‌رود. گرچه بعضی از انواع این ویروس می‌توانند به سرعت پس از آلودگی تغییرات سلولی ایجاد کنند، با این وجود معمولا چند ده سال پس از بروز این تغییرات سرطان دهانه رحم بوجود می‌آید.

تست HPV به روش Aptima

تاکنون روش‌های مختلفی جهت شناسایی و تشخیص HPV معرفی شده‌اند. از این بین Aptima قابلیت ردیابی بیان E6/E7 (عامل اصلی ویروس در ایجاد تغییرات اولیه سلولی منتهی به بدخیمی) را دارد. به کمک این روش پیدایش تغییرات سلولی قبل از بدخیمی در مراحل ابتدایی قابل شناسایی خواهد بود. کیت Aptima بر روی دستگاه Panther تکنولوژی پیشرفته و کاملا جدید در کشور ایالات متحده می‌باشد، مورد تایید سازمان غذا و دارو آمریکا بوده و در حال حاضر بهترین و اختصاصی‌ترین روش موجود در دنیا برای شناسایی بیمارانی است که در بیشترین خطر بروز بدخیمی دهانه رحم هستند.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی آرمین امید دارد با در دست داشتن این تکنولوژی و ارائه خدمات بروز دنیا بتواند نقش مهمی در بهبود سلامت جامعه ایفا کند.